KBAM

Daha fazla bilgiye <Hakkımızda> bağlantısından ulaşabilir ve merak ettiklerinizi <kbam@metu.edu.tr> adresine yazarak sorabilirsiniz.

KENT VE BÖLGESEL ARAŞTIRMALAR İLETİŞİM AĞI (KBAM)

Günümüz bilim dünyası içinde yer alabilmek ancak ilgi alanını paylaşmanın getirilerini artırmak, ortaklığa dayalı işbirliğini geliştirmek ve aynı iletişim ve paylaşım ağı içinde olmakla sağlanan bilgi aktarımı ve bireysel çabalardan çok karşılıklı öğrenmeye dayalı ortaklıkları zorunlu kılmaktadır.

Uzmanlaşma alanlarının derinleşmesi de aynı kurumda/birimde çalışan araştırmacılara dayalı birliktelikleri zorlaştırmakta, aynı ilgiyi paylaşan farklı yöre ve ülkelerdeki araştırmacılarla ilişki kurmayı gerektirmektedir. Günümüzde bir mükemmeliyet odağı oluşturabilmek için aynı mekanı paylaşmaktan öte, aynı ilgi alanını paylaşan araştırmacılar arasında bir bilgi paylaşım ağı gerçekleştirmek gerekmektedir. Kentsel ve Bölgesel Araştırmalar Ağı kent ve bölge konularında araştırma yapan, politika geliştiren ve uygulamalı çalışmalar gerçekleştiren tüm kişilere açıktır ve katkılarını beklemektedir.

AMAÇ

Bir bilgi paylaşım ağı olan KBAM’ın amacı kent ve bölge konularında bilimsel üretkenliğe ve ortak çalışmaya ivme kazandırmaktır. Birbirleri ile bilgilerini paylaşan, katkılarını izleyen, araştırmalarını takip eden ve ortak çalışmalar da yapan, bu yolla etkileşimli bir bilimsel topluluk oluşturmak amacındadır. Bu açıdan KBAM, üyelerinin ortak çalışma ve iletişimin yarattığı kazanımları tüm üyeleri ile paylaşmayı ve bu paylaşım sayesinde sadece bilgi değil yeni fikirler, kavramsal çerçeveler ve söylemler üretmeyi hedefleyen bir birliktelik ağıdır.

KBAM sadece mevcut ilişkilerin devamlılığını değil, aynı zamanda yeni ilişkilerin oluşmasına ortam sağlayan bir ağ üzerinden işleyen bir örgütlenme oluşturmayı hedeflemekte olup, bunu her yıl düzenlediği sempozyumlar yanısıra ek etkinliklerle de desteklemeyi ve sempozyumlar sırasında gerçekleştirilen doktora atölyeleri ile genç araştırmacılara yardımcı olmayı amaçlamaktadır.

Sunulan bildirilerin ve hazırlanan yayınların sadece bilimsel niteliğe bağlı olarak değerlendirilmesi ve paylaşılması, diğer bir deyişle bilimsel özgürlük, ağın çalışma ilkelerinden başlıcasını oluşturmaktadır. Gerçekleştirilen tüm etkinliklerde tartışma platformlarının oluşturulması KBAM sempozyumlarındaki bildirilerin kitaplaştırılması ve dijital halde de sunulması ve bu ağın gerçekleştirmekte titizlikle üzerinde durduğu diğer bir konudur.

Kent ve bölge alanındaki önemli ve yeni konulara dikkati çekmeyi ve hem kavramsal hem de görgül çalışmalarla bu temalarda derinleşmede öncül bir işlev göstermeyi amaçlayan KBAM 2003 yılından bu yana gönüllülüğe dayalı olarak yapılan çalışmalarla kesintili olsa da bu günlere kadar ulaştı. Türkiye’deki araştırmacıların tümünün katılımıyla bu birlikteliği sürdürmeyi umuyoruz.

DENEYİM

2003 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümündeki bazı öğretim üyelerinin öncülüğünde başlatılan bu girişim Türkiye’de bölgesel ve kentsel gelişme konularında çalışan, araştırma yapan ve projeler hazırlayanlar arasında bilgi değişimini sağlamak, ortak çalışmaları desteklemek, ortak yayınların yapılmasını ve araştırma önerilerinin hazırlanmasını desteklemek üzere başlatılmıştır.

Bu gönüllü çalışmaya dayalı girişim ilk olarak 2004 yılında 1. Kentsel ve Bölgesel Araştırmalar Ağı Sempozyumu’nu düzenledi. Bu sempozyumun konusu olarak “Bölgesel Gelişme ve Kentleşme Konusunda Bilgi ve Deneyim Birikimin Değerlendirilmesi” seçilmiş olup, bu durum değerlendirmesi yapmayı amaçlıyordu. Bu sempozyum sonucunda “Değişen Mekan: Mekana Yönelik Süreçlere İlişkin Tartışma ve Araştırmalara Toplu Bakış: 1923-2003” başlıklı (DOST Yayınevi: 2006) bir kitap yayınladık.

Ancak bu girişimde yer alan araştırma asistanı olan arkadaşlarımızın Ankara’dan ayrılarak farklı üniversitelerde görev alması nedeniyle çalışmalarımıza ara vermek zorunda kaldık.

Uzunca bir aradan sonra 2010 yılında kent ve bölge düzeyinde araştırma yapan, politika üreten ve uygulama yapan arkadaşlarımızla farklı alt başlıklarda dünyada tartışılan yeni kavram ve söylemleri irdelemek, bu yeni söylemlerin Türkiye’de yansımaları ve yapılan çalışmaları saptamak, gerçekleştirilen çalışmaların Türkiye için geçerliliğini tartışmak ve politika üretilmesi gerekli yeni alanların ne olabileceği konusunda fikir üretmek üzere ODTÜ’de bir ARAMA KONFERANSI düzenledik. Bu konferansta on çalışma grubu (Bölgesel Kalkınma; Kentsel Politikalar, Yasal Düzenlemeler ve Kurumsal Yapı; Ekonomik Coğrafya, Sanayi Coğrafyası, Yenilik ve Kalkınma; Çevre, Sürdürülebilir Kalkınma, İklim Değişikliği, Afet ve Risk Yönetimi; Planlama Kuramı ve Güncel Planlama Yaklaşımları; Kent Tarihi, Kentsel Miras ve Koruma; Ulaşım, Kentsel Altyapı ve Hizmetler; Konut, Gayrimenkul, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme; Kentsel Tasarım, Kentsel Peyzaj ve Mekan Kalitesi) oluşturarak hangi konularda araştırma gereksinimleri olduğunu belirlemeye çalıştık.

2. Kentsel ve Bölgesel Araştırmalar Ağı Sempozyumu ancak 2011 yılında “Planlamanın dünü, Bugünü, Yarını: Planlamada Yeni Söylem Arayışları” konu başlığı ile Ankara’da ODTÜ’de yapıldı. Değişen kent ve bölge kuramları, sürdürülebilirlik ve iklim değişikliği kavramları yanısıra planlama uygulamaları, planlama- sosyal yapı ilişkileri ve planlama eğitimi gibi konuların tartışıldığı bu sempozyum bildirilerinin tümünü 2011 yılında yine aynı başlıklı kitapta topladık.

Yine 2011 yılında (3 Haziran) mevcut kalkınma Ajanslarının katılımıyla “KALKINMA AJANSLARININ BÖLGE PLANLAMA DENEYİMİNİN EĞİTİM BAĞLAMINDA TARTIŞILMASI” toplantısı TEPAV-ODTÜ işbirliği ile Ankara’da gerçekleştirildi. Toplantıda Kalkınma Ajanslarının deneyimleri, karşılaştıkları güçlükler ve geleceğe yönelik arayışları tartışılırken Kalkınma Ajanslarının planlama deneyimlerinden yola çıkarak özellikle planlama eğitimi tartışıldı.

3. Kentsel ve Bölgesel Araştırmalar Ağı Sempozyumu’nun konusu “Kent Bölgeler, Metropoliten Alanlar ve Büyükşehirler: Değişen Dinamikler ve Sorunlar” olarak belirlendi. 6-7 Aralık 2012 yılında Gazi Üniversitesi ve ODTÜ’nün ortaklaşa düzenlediği bu sempozyumun amacı 1990’lı yıllarda başlayan yeni kentsel ve bölgesel ölçeklerin ortaya çıkışı sürecini Türkiye bağlamında tartışmak olarak belirlenmişti. Alt başlıklar kent bölgeler, metropoliten alanlar ve büyükşehirlerde yeni planlama yaklaşımlarının değerlendirilmesi, ulusal, bölgesel ve yerel ölçeklerde politika geliştirmede kent-bölge yaklaşımlarının potansiyel katma değerinin değerlendirilmesi, farklı ülkelerde yaşanan kentsel-bölgesel politikalarda yaşanan reform süreçlerinden ve kurumsal yeniden yapılanmalardan çıkarılan derslerin tartışılması ve geleceğe dönük yeni perspektifler geliştirilmesi vb. başlıkları kapsıyordu. Bu sempozyumun basılı kitabı yanısıra dijital şeklini yine web sayfasında sunuyoruz.

4. Kentsel ve Bölgesel Araştırmalar Ağı Sempozyumu 28-30 Kasım 2013 yılında Mersin’de düzenlendi. Bu sempozyumda “Neo-liberalizm Sonrası Mekânsal Müdahale Biçimleri ve Yansımaları” başlığı altında 2000 sonrası dönemi “neoliberalizm sonrası” veya neoliberalizmin” yeni bir evresi olarak tanımlayarak bu dönemin ayrıntılı olarak tanımlanması, çözümlenmesi ve ortaya çıkan sosyo-mekansal, ekonomik ve çevresel maliyetlerinin belirlenmesi, neoliberalizmin bu evresinde mekansal müdahale biçimlerinin nasıl olması gerektiğinin irdelenmesi, diğer bir deyişle seçenek politika ve yaklaşımların da tartışılması amaçlamıştı. Sempozyum çağrısında bu temanın seçilmesindeki gerekçeler ise aşağıdaki şekilde belirtilmiş ve planlamanın bu süreçteki geleceği tartışmaya açılmıştı.

“2000’li yıllarda Türkiye’de merkezi yönetimin kentsel dönüşüm projeleri başta olmak üzere kentsel mekâna aşırı müdahaleci tavrı ve bu yönde geliştirdiği araçlar, 1980’lerde yerelleşme ve merkezin planlama başta olmak üzere pek çok alanda yetki ve sorumluluğu yerelliklere devretmeye başlaması eğilimi ile belirgin bir biçimde çelişmekte, toplumsal-iktisadi dizge bakımından neo-liberal anlayışın ötesine geçmektedir. Kurallarını merkezi yönetimin koyduğu ve doğrudan mekânı şekillendirmeye yönelik yasal düzenlemelerin ve uygulamaların gerçekleştirildiği ve özellikle mekâna dayalı siyasalarda aşırı müdahaleci bir tutum sergilendiği görülmektedir.”

5. Kentsel ve Bölgesel Araştırmalar Ağı Sempozyumu 16-18 Ekim 2014 yılında Çankaya Üniversitesi ve ODTÜ işbirliği ile Ankara’da düzenlendi. Bu sempozyum o tarihlerde Türkiye’de pek fazla tartışılmayan “Toplumsal Çeşitlilik: Yeni Söylem, Politikalar, Mekânsal Planlama ve Uygulamalar” başlığını taşıyordu ve şu saptamalar önemli idi.

Türkiye’deki sosyo-ekonomik ve mekânsal politikaların henüz çeşitliliğin desteklenmesi ve tekdüzeleştirme politikaları yerine farklılıkların sağladığı getirilerden yararlanma aşamasına gelmediği, hem toplumun hem de karar vericilerin bu konuda oldukça tutucu bir tutum sergilediği görülmektedir. Bu durum kentsel ve bölgesel politikalara da yansımakta, dışlayıcı, ayrımcı politikalar günümüzde sürmekte, söylemde az da olsa bir değişim izlense bile, uygulama etnik ve kültürel farklılıklar konusunda olumsuz bir tutum sergilemektedir.

Sempozyumda bu saptama üzerinde çeşitli sorulara yanıt bulunmaya çalışıldı. Bu sorulardan çoğu günümüzde de önemini koruyor:

6. Kentsel ve Bölgesel Araştırmalar Ağı Sempozyumu’nun ana teması “Gayrimenkul Odaklı Büyümeden Üretime Dayalı Büyümeye Doğru” olarak belirlendi ve 8-9 Ekim 2015 tarihinde İzmir’de düzenlendi. 1980 sonrasında gündeme gelen ve küreselleşme süreci ile desteklenen büyüme modellerinin sanayi üretimi yerine hizmet ve gayrimenkul sektörlerini öne çıkardığı ve önümüzdeki yıllarda dünya ekonomisinde beklenen yavaşlamanın artık bu tür büyümenin sınırlarına gelindiğini gösterdiği saptaması üzerine geliştirilen tema kapsamında gayrimenkul odaklı bir büyümeden üretim ekonomisine geçişi zorlayan koşullar, bunun gerçekleşme süreci ile bu dönüşümün mekana olası yansımalarına odaklanmıştı. Bu bağlamda sempozyum aşağıdaki sorulara yanıt aranmıştır:

Gayrimenkul odaklı büyümeden üretim ekonomisine dönüşü gerektiren nedenler ve dinamikler nelerdir?
Gayrimenkul odaklı büyüme kentlerin yapısını ve özelliklerini nasıl etkiledi, etkiliyor? Kent merkezlerinde ve çeperlerinde nasıl bir değişim, dönüşüm izlendi?
Girişimci bir devletten sanayi üretimini destekleyen bir devlete dönüşüm nasıl gerçekleşecek?Yeni ekonomik modelin özellikleri ne olacaktır, ne olmalıdır?
Üretim odaklı bir büyümenin odaklandığı ana ilkeler ve sektörler neler olacaktır? Bu dönüşümde devletin ve farklı kurumların işlevi nasıl olacaktır? Kurumsal yapıda gerekli dönüşümler nelerdir?
Üretime dayalı ekonomiye geçiş sürecinin kentlerdeki ve özellikle kent merkezlerindeki ve çeperlerindeki etkileri neler olabilir?

7. Kentsel ve Bölgesel Araştırmalar Ağı Sempozyumu 10-11-12 EYLÜL 2020’de Mersin’de düzenlendi. Tema olarak “TÜRKİYE KENTLERİ VE BÖLGELERİ 2020: KAVRAM, KURAM, PLANLAMA YAKLAŞIMLARI, MEVCUT POLİTİKALAR VE KURUMSAL YAPIYI GÖZDEN GEÇİRME ZAMANI” olarak belirlenmiş olup 2020 yılına gelindiğinde Türkiye kent ve bölgelerinin farklı açılardan bir durum değerlendirmesi yapmayı amaçlamıştır. Amacımız mevcut durumu değerlendirmek ve geleceğe yönelik öneriler geliştirmekti.

KBAM KURUCU ÜYELERİ adına

Ayda Eraydın